English
Trịnh Văn Đồng – Giám đốc tư vấn
Hotline: 0825400222
1. Một số khái niệm và nội dung về giao dịch liên kết
Giao dịch liên kết là giao dịch phát sinh giữa các bên có quan hệ liên kết trong quá trình sản xuất, kinh doanh.
Như vậy, chúng ta cần hiểu về quy định cũng như phạm vi của 2 khái niệm sau:
- Các giao dịch phát sinh trong khái niệm này gồm: Mua, bán, thuê, cho thuê, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng máy móc thiết bị hàng hóa, cung cấp dịch vụ, vay, cho vay, dịch vụ tài chính, đảm bảo tài chính, mua, bán, trao đổi cho thuê, mượn, chuyển giao, chuyển nhượng tài sản hữu hình, vô hình và thỏa thuận sử dụng chung nguồn lực như hợp lực, hợp tác khai thác sử dụng nhân lực, chia sẻ chi phí,…
- Quan hệ liên kết: Được quy định cụ thể tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP bao gồm các trường hợp:
a) Một doanh nghiệp nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp kia;
b) Cả hai doanh nghiệp đều có ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu do một bên thứ ba nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp;
c) Một doanh nghiệp là cổ đông lớn nhất về vốn góp của chủ sở hữu và nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 10% tổng số cổ phần của doanh nghiệp kia;
d) Một doanh nghiệp bảo lãnh hoặc cho một doanh nghiệp khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào (bao gồm cả các khoản vay từ bên thứ ba được đảm bảo từ nguồn tài chính của bên liên kết và các giao dịch tài chính có bản chất tương tự) với điều kiện khoản vốn vay ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp đi vay và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay;
đ) Một doanh nghiệp chỉ định thành viên ban lãnh đạo điều hành hoặc nắm quyền kiểm soát của một doanh nghiệp khác với điều kiện số lượng các thành viên được doanh nghiệp thứ nhất chỉ định chiếm trên 50% tổng số thành viên ban lãnh đạo điều hành hoặc nắm quyền kiểm soát của doanh nghiệp thứ hai; hoặc một thành viên được doanh nghiệp thứ nhất chỉ định có quyền quyết định các chính sách tài chính hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thứ hai;
e) Hai doanh nghiệp cùng có trên 50% thành viên ban lãnh đạo hoặc cùng có một thành viên ban lãnh đạo có quyền quyết định các chính sách tài chính hoặc hoạt động kinh doanh được chỉ định bởi một bên thứ ba;
g) Hai doanh nghiệp được điều hành hoặc chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một trong các mối quan hệ vợ, chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con riêng của vợ hoặc chồng, con dâu, con rể; anh, chị, em cùng cha mẹ, anh, chị em cùng cha khác mẹ, anh, chị, em cùng mẹ khác cha, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu của người cùng cha mẹ hoặc cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha; ông bà nội, ông bà ngoại; cháu nội, cháu ngoại; cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột;
h) Hai cơ sở kinh doanh có mối quan hệ trụ sở chính và cơ sở thường trú hoặc cùng là cơ sở thường trú của tổ chức, cá nhân nước ngoài;
i) Các doanh nghiệp chịu sự kiểm soát của một cá nhân thông qua vốn góp của cá nhân này vào doanh nghiệp đó hoặc trực tiếp tham gia điều hành doanh nghiệp;
k) Các trường hợp khác trong đó doanh nghiệp chịu sự điều hành, kiểm soát, quyết định trên thực tế đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp kia;
l) Doanh nghiệp có phát sinh các giao dịch nhượng, nhận chuyển nhượng vốn góp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế; vay, cho vay ít nhất 10% vốn góp của chủ sở hữu tại thời điểm phát sinh giao dịch trong kỳ tính thuế với cá nhân điều hành, kiểm soát doanh nghiệp hoặc với cá nhân thuộc trong một các mối quan hệ theo quy định tại điểm g khoản này.
2. Công tác thanh tra giao dịch liên kết tại một số tỉnh thành
Trong năm 2023, cơ quan thuế đã thực hiện thanh tra, kiểm tra được 892 doanh nghiệp (DN) có hoạt động giao dịch liên kết. Qua thanh tra, kiểm tra đã truy thu, truy hoàn và phạt 1.974 tỷ đồng; giảm lỗ 18.116 tỷ đồng; giảm khấu trừ gần 128 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 7.290 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu 640 tỷ đồng, giảm lỗ 12.086 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 4.647 tỷ đồng.
Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, với sự khác biệt về thuế suất và chế độ ưu đãi thuế giữa các quốc gia thì vấn đề chuyển giá, tránh thuế không chỉ phát sinh tại Việt Nam mà còn diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới, kể cả các nước đã phát triển. Đây là vấn đề mà cơ quan thuế rất quan tâm và ngày càng đẩy mạnh kiểm soát.
Để hạn chế tình trạng lợi dụng chuyển giá tránh thuế của các DN có giao dịch liên kết, bảo vệ quyền đánh thuế, chống xói mòn nguồn thu, thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Bộ Tài chính, các cơ quan thuế đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, rà soát đôn đốc kê khai để người nộp thuế có giao dịch liên kết thực hiện kê khai và tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Cùng với đó, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để hướng dẫn và nâng cao tuân thủ đối với người nộp thuế. Qua đó, các doanh nghiêp có giao dịch liên kết đã có nhiều thay đổi, số doanh nghiêp kê khai kinh doanh có lãi tăng lên, nhiều doanh nghiêp đã chủ động kê khai điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế từ xác định lại giá giao dịch liên kết.
3. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì liên quan đến giao dịch liên kết
Theo Nghị định 132, cơ quan thuế có quyền ấn định mức giá; tỷ suất lợi nhuận; tỷ lệ phân bổ lợi nhuận; thu nhập chịu thuế hoặc số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp đối với người nộp thuế không tuân thủ quy định về kê khai, xác định giao dịch liên kết; không cung cấp hoặc cung cấp không đầy đủ thông tin, dữ liệu kê khai xác định giá giao dịch liên kết.
Do vậy, để đảm bảo tuân thủ và tránh rủi ro về thuế, các doanh nghiệp có quan hệ liên kết theo Nghị định 132 cần thực hiện kê khai đầy đủ thông tin về các Giao dịch liên kết (phụ lục Tờ khai quyết toán thuế TNDN, mẫu 03/TNDN) và lập Hồ sơ xác định giá giao dịch.
Một số vấn đề các doanh nghiệp thường gặp liên quan đến giao dịch liên kết:
– Không nắm rõ quy định về các bên liên quan, dẫn đến không biết doanh nghiệp mình thuộc đối tượng phải kê khai hoặc lập hồ sơ giao dịch liên kết
– Không lựa chọn được phương pháp xác định giá phù hợp. Khi lựa chọn sai phương pháp có thể dẫn đến chênh lệch với phương pháp của cơ quan thuế.
– Hồ sơ lập không đầy đủ hoặc thiếu sự rõ ràng để được cơ quan thuế chấp nhận
– Thiếu cơ sở dữ liệu để thực hiện so sánh Với đội ngũ nhân sự nhiều kinh nghiệm, được đào tạo chuyên môn về giao dịch liên kết, CAF Việt Nam sẽ hỗ trợ Quý Doanh nghiệp thực hiện kê khai và lập hồ sơ giao dịch liên kết một cách hiệu quả nhất, giảm thiểu các rủi ro về thuế.
CAF Vietnam
Kiểm toán | Thuế | Tư vấn